Kulak Zarı Ameliyatı (Timpanoplasti)
TİMPANOPLASTİ NEDİR?
Kronik otitis media (kronik orta kulak iltihabı) hastalarının orta kulağında oluşan kronik hastalığı gidermek için yapılan, kulak zarı deliğinin kapatıldığı, kulak kemikciklerinde varsa harabiyetin düzeltildiği, onarıldığı ameliyata verilen addır. Bu ameliyatın birkaç alt gurubu vardır.
– Miringoplasti: Sadece kulak zarındaki deliğin tamir edilmesi
– Ossiküloplasti: Zar sağlamdır. Sadece işitmenin düzeltilmesi için kulak kemikciklerindeki harabiyet onarılır.
– Mastoidektomi: Kulak arkasındaki kemiğin içerisinde bulunan hücreler (mastoid hücreler) temizlenir.
– Timpanomastoidektomi: Hem kulak zarındaki delik kapatılır, hem problem varsa kemikcikler onarılır, hem de mastoid hücreler temizlenir.
Bu soruya “kesinlikle evet” cevabının verileceği birkaç durum vardır. Bundan bahsedeceğiz. Bunun dışındaki durumlarda sadece bu ameliyata adaysınız. Kulağınızın durumu, yaşınız, beklentileriniz, yaşama tarzınız, mesleğiniz, hobileriniz, sosyal durumunuz, doktorunuzla beraber vereceğiniz bu kararda etkili olacaktır.
Sizi bu ameliyatı olmaya aday edebilecek sebepler:
– Sadece kulak zarının delik olması bile yeterli bir sebeptir.
– İltihaplı, akan, bir türlü tedaviye cevap vermeyen zarı delik bir kulağınız varsa,
– Tedaviyle kurutulabilen ama sık tekrarlayan iltihaba sebep olan delik bir kulak zarınız varsa,
– Yüzücü iseniz, havuz veya deniz hobiniz varsa,
– İşitme cihazı kullanıyorsunuz ve kulak zarınız delik olduğu için akıyor, cihaz kullanımını zorlaştırıyor ise,
– İşitme azlığı var ve giderek artıyor ise,
– Kulak zarım delik, hiç akmıyor, işitmem de iyi, ama bu delik beni korkutuyor, ileride problem açabilir tedirginliği psikolojimi bozuyor diyorsanız,
– Kulak zarınız delik ve siz koruyamadığınız için sık sık iltihap ve akıntıya sebep oluyor ise,
– Daha bunun gibi birçok sosyal veya kişisel faktör operasyon kararını etkileyebilir.
– Kronik orta kulak hastalığınız var, kulak zarınız delik ve yüz felci olduysanız, acil ameliyat ihtimaliniz çok yüksektir.
– Kronik orta kulak iltihabınız, menenjit, beyin iltihabı, beyin veya beyincik apsesine sebep olmuş ise,
– Kronik orta kulak iltihabınız aniden işitme kaybına veya vertigoya sebep olmuş ise,
– Orta kulağınızda veya mastoid kemik hücrelerinde “kolesteatoma” denilen oluşum varsa.
– Bu noktada kolesteatom denilen oluşumdan biraz bahsetmek gerekiyor. Kronik orta kulak hastalığı olanlarda orta kulak veya mastoidde kolesteatom oluşması en büyük sorunlardan biridir. Dökülen dış kulak yolu derisi veya kulak zarı dış tabakası hücrelerinin sarmal halinde birleşerek oluşturduğu parlak beyaz renkte topaklardır. Bu topakların çekirdek kısmında yağ asitleri olduğundan kolesteatoma adı verilmiştir. En önemli özelliği soğan zarı gibi sarmal şeklinde büyümesi, büyüdükçe de kemik kısımlara baskı yaparak kemik erimesine yol açmasıdır. Ayrıca salgılanan enzim ve asitleri de kemiğin erimesine kurutulmayan iltihap ve enfeksiyonlara yol açar. Kronik orta kulak iltihaplarında en çok komplikasyona yol açan şey bu kolesteatomlardır. Önüne gelen her şeyi tahrip eder. Yüz siniri kanalını eritir. Kanalda sinirin hasar görmesine sebep olur. Orta kulak veya mastoidi beyne veya beyinciğe açarak menenjitlere, apseleşmelere yol açar. Dolayısıyla, kolesteatomlu kronik orta kulak hastası, operasyona önemli bir adaydır.
Bu başlı başına birkaç kitap tutacak bir konu olduğundan, bu ameliyatı olması planlanan veya olmuş hastaların kafalarında oluşabilecek soruları sorup kısaca onlara cevaplar arayalım…Ameliyat kesisi (insizyonu) nerden yapılır?
Çoğunlukla kulak arkasında kepçenin yapıştığı yerdeki oluktan (retroaurikuler yaklaşım) veya kulak kepçesi üst-ön kıvrımının yanakla birleşme yerinden (endaural yaklaşım) yapılır. Sadece kulak zarındaki delik kapanacak ise (miringoplasti), kesi yapmadan kulak kanalından da zar onarımı yapılabilir. Ama bu durumda da zarı onaracak greftin (kas zarı, kıkırdak ve/veya kıkırdak zarı) alındığı yere birkaç dikiş atılabilir.
Ameliyat insizyonu iz bırakırmı?
Normal şartlar altında ve usulüne uygun yapılmış ve kapatılmış ise kesinlikle hayır.
Ameliyatta zardaki delik nasıl kapanır?
Zardaki delik genellikle hastanın kendisinden alınan greft dediğimiz dokularla onarılır. Bunlara otogreftler denir. Günümüzde çok tercih edilmeyen homogreft ve allogreftler de vardır. Hastadan elde edilen otogreftler en çok şakaktaki saçlı deri altında bulunan temporal kasın üzerini örten fasiyadan alınır. Ameliyat kesisinden buraya başka bir kesiye gerek olmadan ulaşılabilmektedir. Bunun dışında kıkırdak perikondriumu, kıkırdak dokusu da sıklıkla kullanılmaktadır. Bunlar da ya konkal kıkırdak dediğimiz kepçe çukurluğundan ya da tragal kıkırdak dediğimiz kanal önündeki tragus çentiğinden alınır. Bunlar en popüler kullanılan otogreftlerdir. kendi pratiğimde en çok tragal greft kullanıyorum. Kulak zarındaki deliğin kenarları temizlenir, kanlandırılır. Alınan greft işlemlerden geçirilerek yama tarzında yerleştirilir. Delik kenarlarındaki damarlardan yeni kanallar oluşarak greft dokusunun delik kenarlarına kaynaşması beklenir. Bu süreç 7-14 günde ortaya çıkar.
İşitmem düzelir mi? kotüleşir mi? işitme mi kaybedebilir miyim?
İşitme hava ve sinirsel iletim olarak merkeze iletilir. Hava yoluyla ses dalgalarının iç kulağa ulaşmasını titreşen bir zar ve kulak kemikcikleri sağlar. İç kulağa iletilince de işitme sinir hücreleri bu enerjiyi elektrik enerjisine çevirerek merkeze gönderir. Dış ve orta kulak işitmenin hava yolu iletiminde görev alır. Eğer iç kulağa ait problem oluşmamış ise, kronik orta kulak iltihabı ile meydana gelen hava yolu ile işitme kaybı ameliyatla bir miktar veya tamamen düzelebilir. Hem delik nedeniyle kaybedilen titreşim alanı kazanılmış olduğundan hem de kemikciklerdeki hasar onarılınca iletim tekrar tesis edileceğinden işitme artabilir. Bazen orta kulaktaki katılaşmış dokular ve akıntı iletimde aracı olur ve ameliyatta temizlenince işitme bir miktar azalabilir. Çok nadir de olsa ameliyat sonrasında iç kulak tipi işitme kaybı gelişebilir. Bu yüzden aynı seansta iki kulağın beraber ameliyat edilmemesine özen gösterilir.
Kulak ameliyatı sonrası süreçte neler yapılır?
Bir hafta sonra cilt kesisine atılan dikişler alınır. Kulak kanalına yerleştirilen tampon veya benzeri materyal 7-14 gün içerisinde çıkartılır.