Yutma Bozuklukları
Nasıl yutarsınız ? Yutma güçlüğü özellikle yaşlılarda olmak kaydı ile bütün yaşlarda sık görülür. Bu durumla, sıvı ve katı gıdaların ağızdan mideye ulaşmasındaki zorluk kastedilir. Bir çok sebebi vardır, çoğu önemli değildir ve geçicidir. Yutma güçlüğü, nadiren büyümekte olan bir tümör veya nörolojik bir hastalığın belirtisidir. Yutma güçlüğü kısa bir süre içersinde geçmezse kulak burun ve boğaz hekimince muayene edilmesi gerekir.
Kişiler, tükürüklerini, baş ve boyun bölgesinin diğer iç salgılarını, katı ve sıvı gıdaları, gün içerisinde yüzlerce kere yutarlar.Yutma işleminin dört aşaması vardır.
– Oral hazırlık: Gıdalar çiğnenir ve yutmaya hazır kıvama getrilir.
– Oral Dönem : Dil katı ve sıvı gıdayı ağzın gerisine iter ve yutma işlemini başlatır.
– Farenks dönemi : Farenks ağız ile yemek borusu arasında kalan kısmıdır. Gıdalar bu arada geçerek yemek borusuna ulaşırlar.
– Yemek borusu dönemi : Gıdalar , buradan geçerek mideye ulaşırlar.
İlk ve ikinci dönemi, insan istemli olarak kontrol edebilir, fakat üçüncü ve dördüncü dönemler , insanın elinde olmadan otomatik olarak gerçekleşir.
Neler Yutma Bozukluklarına Yol Açar ?
Yutma işleminin herhangi bir safhasındaki bozukluk, buna yol açabilir.’Bozuk dişler , kötü diş protezleri, soğuk algınlığı’ ndan dolayı oluşabilir. Yutma güçlüğünün en sık sebeplerinden biri gıdaların, mideden yemek borusuna geri kaçmalarıdır ( gastroözefageal reflü ) . Bu durumda asitli mide muhtevası yemek borusundan farenkse ( boğaz gerisi ) gelir ve yanma hissi yaratır. Diğer sebepler: felç, ilerleyici sinir sistemi bozuklukları , trakeostomi tüpünün varlığı, felçli veya hareketsiz ses teli, ağız boğaz veya yemek borusu tümörü, baş, boyun ve yemek borusu bölgesi operasyonlarıdır.
Yutma bozukluklarının belirtileri şunları içerebilir:
– Salya akması
– Tükürüğü, katı ve sıvı gıdaları yutarken boğaz veya göğüste takıntısı hissi
– Boğaz ve göğüste rahatsızlık ( özellikle gastroözefageal reflü varlığında)
– Boğazda yabancı cisim veya kitle hissi
– Uzun süreli ağır yutma güçlüğü sebebi ile kilo kaybı ve yetersiz beslenme
– Sıvı ve katı gıdaların, yemek borusundan rahat geçmemelerinden dolayı , nefes borusuna kaçmaları ve öksürük ile boğulma hissi yaratmaları
Yutma bozukluklarını kim değerlendirir ve tedavi eder ?
Aile hekimleri, ’soğuk algınlığı, basit gastroözefajeal reflü’ gibi durumları değerlendirerek tedavi edebilir. Daha ileri yutma bozukluklarında veya sebebi bilinmeyen durumlarda bu konuda uzman kişiler devreye girmelidir. Bu kişiler kulak burun boğaz ve boyun cerrahları, beslenme, nöroloji uzmanları , diş hekimleri ve Gastroeentorloji uzmanlarıdır.
Genellikle bir grup çalışması daha başarılı sonuç verir.
Kalıcı bir yutma bozukluğunun değerlendirmesi: Yutma bozukluğu sürekli bir hal almış ve sebep belirgin değilse kulak burun boğaz uzmanı hastalık hakkında iyi bir hikaye alır ve muayene yapar. Bu muayene ayna veya endoskoplar kullanılabilir. Gerekli görülürse yemek borusu mide ve oniki parmak bağırsağı incelenmesi gastroenterologlar ile beraber yürütülür. Sindirim sisteminin baryumlu röntgen filmleri istenebilir.
Bir nörologla beraber, yutma bozukluğunun sinir sisteminden kaynaklanıp kaynaklanma-dığının değerlendirilmesi gerekebilir.
Muhtemel tedaviler:
Sebep bulunduktan sonra yutma bozukluğu şunlar ile tedavi edilebilir.
1)İlaç
2)Yutma tedavisi
3)Operasyon
Bu hastalıkların bir çoğu ilaç ile tedavi edilebilir. Mide asit salgısını azaltan veya nötralize eden kas gevşeten ilaçlar bunlardandır. Tedavi sebebe göre düzenlenir.
Gastro-özefageal reflü , yemek ve yaşam alışkanlıklarının düzenlenmesi ile tedavi edilebilir.
Örneğin :
– Sık sık ve az miktarda yumuşak yiyecek yemek
– Alkol ve kafein alımını kesmek
– Kilo ve stres azaltmak
– Yatağa yatmadan 3 saat önceden başlamak üzere bir şeyler yememek
– Yatağınızın baş kısmını yükseltmek
Bunlar yardımcı olmazsa , yemek aralarında ve yatarken, anti asit ilaçlar fayda sağlayabilir.
Bir çok yutma bozukluğu direkt yutma yöntemi ile tedavi edilebilir. Konuşma uzmanı, yutma kaslarının düzenli çalışmasını sağlamak ve yutma sinirlerinin reflekslerini uyarmak için gerekli olan işlemleri öğretebilir. Hastalara ‘yemeği ağızlarına belli bir pozisyonda almak’ ve ‘yutmak için vücutlarına daha kolay bir pozisyon vermek’ öğretilebilir.
Bazı durumlarda operasyon uygulanabilir. Bir daralma veya yapışlık mevcutsa bu bölge genişletilebilir veya açılabilir. Şayet bir aks çok gerginse, gerginliği azaltmak gerekebilir. Bu operasyona ‘miyotomi’ denir ve kulak, burun, boğaz , baş ve boyun cerrahları tarafından gerçekleştirilir.
